آیا کرونا تئاتر را قربانی می‌کند؟/ ضرورت نظریه پردازی برای پساکرونا
گفتگوی اینترنتی زنده محمدصادق دهنادی سردبیر تابناک جوان با حسین عالم بخش مدیر هنرهای نمایشی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران با محوریت موضوع تئاتر در دوران کرونا و پسا کرونا چهارشنبه شب برگزار شد.
در این گفتگوی یک ساعته دهنادی ضمن توصیف ابعاد مختلف کرونا در زندگی بشر و حذف ضلع حضور مخاطب به عنوان مهمترین رکن هنر نمایش از عالم بخش سوال کرد، به نظر شما کرونا باعث مرگ تئاتر در جهان شده است؟
عالم بخش گفت: بیماری کرونا باعث ایجاد صفحه جدید در تاریخ بشریت شده، این فاجعه زیستی کل دنیا درگیر کرده اما بشر در طول تاریخ نشان داده که این خلاقیت را دارد که خود را دستخوش تغییرات کند.
به مراتب فرهنگ سازی های در پی ای موضوعپدید آمده و جهان در حال تجربه جدیدی است.
هنر هم در کنار همه این تغییرات دستخوش تغییرات زیادی خواهد شد و هنرمندان نیز در کنار این موضوع روش های پیشرفت جدیدی یاد خواهد گرفت ، امابا وجود اینکه تئاتر هنر جمعی است و با بروز این اتفاقات ما امیدواریم با برطرف شدن این موضوع شریان حیاتی قطعات دوباره ادامه پیدا کند و ضلع مهم هنر نمایش یعنی مخاطبین بتوانند از نزدیک شاهد هنرنمایی هنرمندان محبوب خود باشند.
سردبیر تابناک جوان در ادامه پرسید: برخی اعتقاد دارند که مردم به سادگی عادت های فعلی شان به عادت های قبل بر نمی گردد. یعنی اگر کرونا هم تمام شود ترس مردم بر نمی‌گردد، نظر شما چیست؟
عالم بخش در پاسخ گفت: اگر کرونا کاملاً هم برطرف شود به خاطر تغییرات که در فرهنگ رخ داده بعضی از عادتها تغییر نمی‌کند، اما یکی از خصلت‌های ما انسان ها فراموشی است و باعث می‌شود که دوباره به نقطه های قبل برگردیم.
البته ما نیاز به حرکتی نو در تئاتر داشتیم که مسئله‌ی کرونا اتفاقات جدیدی را در این عرصه رقم زد.
در این تغییر مسئله تئاتر آنلاین به رقم خورد که همگام با این تغییر نکات و انتقادات زیادی همراه ما بود که بسیار ارزشمند است و این مسئله باعث کسب تجربه های بزرگ و ارزنده به سرعت بوده است.
دهنادی با بیان اینکه در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی دیدیم که اهالی تئاتر و برخی به عنوان آنها انتقاداتی کرده بودند واظهار نارضایتی هایی بیان شده بود ،مبنی بر اینکه چه کسی و کسانی حق ما را در این شرایط می دهد؟ سوال من این است که در شرایط کنونی که همه اقشار به جای گلایه شخصی و قشری به دنبال انجام کاری برای جامعه هستند و هر قشری به خصوص هنرمندان تلاش کردند که این شرایط را برای مردم روحیه بخش تر کنند چرا اهالی تئاتر این احساس مسئولیت نکردند؟
عالم بخش در پاسخ با اشاره به اینکه کارهای قشر زحمتکش و دلسوز نمایش در غوغاسالاری برخی دیده نشده اظهار داشت: نه اینطور نبوده است از اسفندماه که ویروس کرونا وارد کشور شد از اهالی تئاتر هر کدام به نحوی برای تسکین حال روحی مردم و همچنین انجام کاری در جهت کمک به بهبود شرایط قدم برداشتند.
امااین مسئله وجود دارد که هنرمندان تئاتر بین تمامی قشر هنرمندان مظلوم‌ترین است و در سالهای مختلف خیلی از این به این هنرمندان آن طور که باید و شاید پرداخته نشده و باید حرف این قشر از جامعه را گوش داد.
این روزها نقدهایی که شده فریادهایی بوده که طی سالیان نادیده گرفته شده است ،چرا که خیلی از بچه ها منبع درآمدی به غیر از این حوزه ندارند و باید شرایط آنان را درک کرد.
دهنادی در ادامه افزود: این مسئله برای همه قشرهای جامعه بوده، این که ما منتظر باشیم تا حتماً سازمانی حمایت کننده باشد تا تحرک ایجاد شود خیلی قابل قبول نیست، نظر شما در این رابطه چیست؟
این کارگردان تئاتر پاسخ داد: این مسئله زخم‌هایی در دل بوده که یکدفعه عفونت کرده ولی نباید این را به کل خانواده تسری دهیم . چون اهالی تئاتر به فکر بود و و در این زمان تئاتر آنلاین را به راه انداخته است ،در صورتی که تئاتر انلاین برای بچه ها من فقط خاصی نداشت.که حتی مباحث مطرح می شد که برخی معتقد بودند اجرای تئاتر و تئاتر آنلاین خود در معرض بیماری قرار گرفتن است اما دلیل بر انجام ندادن فداکاری برای مردم نبود.
سردبیر تابناک جوان در ادامه ضمن بررسی برخی از فرضیه‌ها گفت: اگر شرایط ادامه پیدا کند و با توجه به اتفاق رقم خورده در تئاتر آنلاین، که شاید هزینه های دیدن تئاتر کاهش یافته، چطور باید مردم را متقاعد کرد که بعد از اپیدمی کرونا بیایند و مجدداً در فضا قرار گیرند وتئاتر ببینند؟
مدیر هنرهای نمایشی سازمان فرهنگی هنری در پاسخ تاکید کرد: میل انسان به زندگی اجتماعی پس قطعاً بعد ازاین اپیدمی مردم تمایل به برگشت خواند داشت و ما باید در این شرایط به موارد پسا کرونا فکر کنیم و به این فکر کنیم که در سال آینده برای اطمینان سازی مردم چه فعالیت هایی انجام بدهیم.
ما نمی خواهیم بی دلیل خوشبین باشیم اما نمی خواهیم امید خود را از دست بدهیم.از طرف دیگر این شرایط فرصتی برای ماست که خانواده ها را بیشتر به دیدن تئاتر ترغیب کنیم.
دهنادی در ادامه با بیان اینکه بزرگترین خطر آن است که طولانی شدن ایام کرونا و بی مخاطب شدن سالن ها بعد از آن نیروهای فعال تئاتر را به مشاغل دیگر انتقال دهد پرسید؛ درباره برای کسانی که با این مسئله و در بازه زمانی به سراغ شغل‌های دیگری برود چه نظری دارید؟
عالم بخش با بیان اینکه باید برای پساکرونا تمهیداتی فراتر از معیشت اهالی تئاتر اندیشید افزود: ما در این زمینه به نظریه های و همفکری های اساتید این حوزه نیازمندیم و حتی به حمایت های سازمان ها .آنها چراکه وضعیت فعلی به وضیعت جنگ شباهت دارد.
در وضعیت جنگ و در لحظه‌ای عملیات همه دوست به دوش هم میجنگند باید هرچه که در بضاعت داریم برای جلوگیری ازاین لطمه به کاربریم.
بیشترین دغدغه ما این است که این صدمه ها رانبینیم.
البته عدم راهبری مناسب و فرماندهی درست و مدیریت شده آن چیزی است که باید در این حوزه جدی فکر شود و بسیار هم مهم است.
در همین ایام مشخص شد که موازی کاری و چند نهادی چقدر می‌تواند برای اهالی تئاتر مضر باشد و پیکر نحیف تئاتر به هم راستایی همه خاک خورده های صحنه برای مدیریت این بحران نیاز دارد. عزم ریاست سازمان فرهنگی هنری و معاونت هنری آن هم این است که حتی بدون پول و در وضعیت بحرانی مالی بدون شعار دادن و یا تحت تاثیر قرار گرفتن از آنهایی که هنوز حتی فرق شهرداری و سازمان و زیباساری شهر تهران را نمی‌دانند ؛ نگذاریم چراغ نمایش خاموش شود.
دهنادی نیز در پایان این گفتگو ضمن تقدیر از تمهید عالم‌بخش و همکارانش برای راه اندازی تیاتر آنلاین و مسابقات نمایش خانگی اظهار داشت:
من هم دوست دارم مثل شما و همه تئاتری ها امیدوار باشم که زود از شر کرونا راحت شویم و جامعه فراموش‌کار دوباره تنگاتنگ هم در سالنها بنشینند و از تئاتر و موسیقی و سینما لذت ببرند، اما شاید واقعیت چیز دیگری باشد.
پساکرونا احتیاج به نظریه پردازی دارد و خیلی چیزها برای بقا باید در آن تغییر ریخت بدهد.
به نظرم تئاتریها به جای تمرکز روی گرفتن کمکهای رفاهی و حمایتی برای گذار کرونا باید کمی به هویت و ماهیت به خطر افتاده کلیت این هنر در آینده فکر کنند و برای حفظ آن تصمیم‌های سخت بگیرند.